اسید کلریدریک سفید با درصد خلوص 33 %
اسید کلریدریک (Hydrochloric Acid) با نام دیگر هیدروکلریک اسید با فرمول شیمیایی HCl یک اسید معدنی قوی و خورنده است که از ترکیب هیدروژن و کلر به دست میآید. این اسید در حالت گازی، بیرنگ و بسیار تند و زننده است، اما به صورت محلول آبی، یکی از پرکاربردترین اسیدها در صنایع مختلف است. کاربردهای اسید کلریدریک به دلیل خاصیت خورندگی و واکنشپذیری بالا، در طیف وسیعی از فرآیندهای شیمیایی و تولیدات صنعتی است.
روش تولید اسید کلریدریک
این اسید در مقیاس صنعتی از طریق ترکیب مستقیم گاز کلر و هیدروژن در یک واکنش شیمیایی تولید میشود
H2+Cl2→۲HCl
اسید کلریدریک همچنین به عنوان یکی از محصولات جانبی در طی فرآیند تولید مواد شیمیایی دیگر مانند وینیل کلرید که در تولید PVC استفاده میشود تولید میگردد.
تاریخچه استفاده از اسید کلریدریک
اسید کلریدریک یکی از قدیمیترین اسیدهای معدنی است که تاریخچه استفاده از آن به دوران باستان و کیمیاگری بازمیگردد. در قرن ۸ میلادی، جابر بن حیان، کیمیاگر معروف، به تولید ترکیباتی مانند روح نمک که پیشساز اسید کلریدریک بودند، پرداخت. در قرون وسطی، کیمیاگران اروپایی مانند آلبرتوس ماگنوس، به مستندسازی واکنشهای مرتبط با این اسید پرداختند و تا قرن ۱۶ میلادی، آندریاس لیباویوس توانست اولین روش تولید نسبتا خالص این اسید را با واکنش نمک و اسید سولفوریک توسعه دهد.
در دوران انقلاب صنعتی، اسید کلریدریک به عنوان یک ماده شیمیایی صنعتی مهم مورد استفاده قرار گرفت و تولید آن بهصورت انبوه آغاز شد. در اوایل قرن ۱۹، همفری دیوی ترکیب هیدروژن کلرید را شناسایی کرد و به اهمیت علمی این ماده پی برد. از آن زمان، این اسید به طور گسترده در صنایع مختلف مانند فلزات، داروسازی، تصفیه آب و تولید مواد شیمیایی دیگر به کار گرفته شد و همچنان یکی از اسیدهای حیاتی در صنعت مدرن محسوب میشود.
تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک
هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک در واقع یک ماده هستند و تفاوتی بین آنها وجود ندارد؛ هر دو به ترکیب شیمیایی HCl اشاره دارند. هیدروکلریک اسید نام دیگر اسید کلریدریک است که در حالت خالص بهصورت گاز بیرنگ و بدون بو است که قابلیت انحلال بسیار بالایی در آب دارد و محلول آبی آن را اسید کلریدریک مینامند. در صنایع، این اسید بهطور عمده بهصورت محلولهای آبی تولید و مورد استفاده قرار میگیرد. در محلولهایی با غلظت ۳۰ تا ۳۸ درصد از هیدروکلریک اسید، بیشترین کارایی وجود دارد، اما در غلظتهای بالاتر (۴۰ درصد به بالا)، تبخیر این اسید سریعتر میشود و نیاز به شرایط خاص نگهداری مانند خنکسازی و فشار بالا دارد تا از تبخیر جلوگیری شود.
بنابراین، در صنایع، استفاده از محلولهای با غلظت حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد رایجتر است زیرا هم کارایی مطلوب دارند و هم حمل و نقل آنها آسانتر است. این غلظت برای بسیاری از کاربردهای صنعتی مانند تمیزکاری فلزات، تولید مواد شیمیایی و تنظیم pH بسیار مناسب است و به راحتی میتوان آن را در شرایط عادی نگهداری کرد.